ฟักข้าว พืชพื้นบ้านผล “จิ๋ว” แต่สรรพคุณ “แจ๋ว“

ฟักข้าว ได้รับความนิยมในหมู่คนรักสุขภาพมาพักหนึ่งแล้ว สำหรับผักพื้นบ้านที่มีชื่อว่า “ฟักข้าว” เชื่อว่าหลายคนคงคุ้น ๆ กับชื่อนี้ แต่อาจจะยังไม่รู้ว่ามีประโยชน์อย่างไร ใครที่ยังไม่รู้ว่าสรรพคุณของฟักข้าว มีอะไรบ้าง ตาม โอเค เฮิร์บ มาอ่านกันค้าา

หลายคนที่อยู่ต่างจังหวัดอาจจะไม่คุ้นชื่อกับ “ฟักข้าว” แต่คุณอาจจะคุ้นกับชื่อที่เรียกกันในท้องถิ่น อย่างจังหวัดปัตตานี จะเรียก “ฟักข้าว” ว่า “ขี้กาเครือ” จังหวัดตาก จะเรียกว่า “ผักข้าว” จังหวัดแพร่ เรียก “มะข้าว” เป็นต้น

ฟักข้าวคืออะไร ??

เป็นพันธุ์ไม้เก่าแก่ของเอเชีย แต่พบมากโดยเฉพาะแถบเอเชียตะวันออกเฉียงใต้  มีลักษณะคล้ายรูปไข่กลมรี ที่เปลือกมีหนามเล็ก ๆ อยู่รอบผล ผลอ่อนจะมีสีเขียวอมเหลือง แต่เมื่อสุกแล้วผลจะมีสีแดงหรือสีส้มอมแดง ผลสุกเนื้อจะเป็นสีเหลือง มีเยื่อกลางหุ้มเมล็ดเป็นสีแดง

ประโยชน์ของฟักข้าวผล “จิ๋ว” แต่สรรพคุณ “แจ๋ว“

ประโยชน์ที่เห็นชัด ๆ เลยก็คือ คนมักนิยมนำผลอ่อนของฟักข้าวมาปรุงอาหาร เพราะมีรสชาติอร่อยออกขมนิด ๆ แต่นุ่มลิ้น และเพราะว่าฟักข้าวเป็นพืชที่มีฤทธิ์เย็นเช่นเดียวกับพืชตระกูลแตง การรับประทานฟักข้าวจึงช่วยลดความร้อนในร่างกายได้ด้วย ซึ่งวิธีปรุงอาหารจากฟักข้าวก็ไม่ยาก แค่นำมาลวก หรือต้มให้สุกแล้วจิ้มกินกับน้ำพริก หรือใส่ในแกง เช่น แกงเลียง แกงส้ม ก็ได้เมนูอร่อยเด็ดอีกจานแล้ว

เห็นผลเล็ก ๆ แบบนี้แต่มีสรรพคุณเด็ดมากมาย โดยเฉพาะผลอ่อนที่มีทั้งวิตามินซี แคลเซียม เหล็ก ไฟเบอร์ แต่สารอาหารที่พบมากก็คือ “เบต้าแคโรทีน” โดยพบว่าเยื่อเมล็ดของฟักข้าวมีปริมาณเบต้าแคโรทีนสูงกว่าแครอทถึง 10 เท่าเชียวนะ ซึ่งสารตัวนี้เป็นสารตั้งต้นของวิตามินซี่ มีส่วนช่วยบำรุงสายตาได้อย่างดี และยังทำหน้าที่เสมือนเป็นสารต้านอนุมูลอิสระ และยังพบด้วยว่าในเยื่อหุ้มเมล็ดฟักข้าว มีไลโคปีนมากกว่ามะเขือเทศถึง 70 เท่า แต่สำหรับฟักข้าวสายพันธุ์ไทยมีปริมาณไลโคปีนมากกว่ามะเขือเทศเพียง 12 เท่า

ทั้งนี้ ทางการแพทย์พิสูจน์แล้วว่า ไลโคปีนจากเยื่อหุ้มเมล็ดฟักข้าวเป็นสารต้านมะเร็ง มีฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระสูง ช่วยเสริมภูมิคุ้มกันให้ร่างกาย มีส่วนช่วยลดความเสี่ยงของการเกิดโรคหลอดเลือดหัวใจ โรคมะเร็งต่อมลูกหมาก มะเร็งปอด และมะเร็งกระเพาะอาหาร ดังนั้น หากจะบอกว่าฟักข้าวเป็นอาหารอีกหนึ่งชนิดที่ต้านมะเร็งได้ดีก็คงไม่ผิดนัก

ในตำรับยาไทย ได้กล่าวถึงสรรพคุณส่วนต่าง ๆของพืชชนิดนี้ไว้ คือ 

• ใบ ปรุงเป็นยาเขียว ใช้ถอนพิษ ดับพิษทุกชนิด ตำพอกแก้ปวดหลัง
• ยอด มีเบต้าแคโรทีน ซึ่งเป็นสารต้านอนุมูลอิสระอยู่ในปริมาณที่สูง จึงสามารถใช้รักษามะเร็ง
• เมล็ด ใช้บำรุงปอด แก้ท่อน้ำดีอุดตัน และแก้วัณโรค
• ราก ใช้ต้มดื่ม หรือตากแห้ง บดเป็นผงแล้วปั้นขนาด 0.5 กรัม กินครั้งละ 3-5 เมล็ด ก่อนอาหารเช้า-เย็น ขับเสมหะ ดับพิษไข้ แก้เข้าข้อ ปวดตามข้อ ถอนพิษไข้ นอกจากนี้ หากนำส่วนของรากแช่น้ำ แล้วใช้น้ำสระผม จะช่วยแก้ผมร่วง และฆ่าเหาได้

เห็นแบบนี้แล้ว ต้องยกให้ฟักข้าวเป็นพืชมหัศจรรย์อีกหนึ่งชนิด เพราะมีสรรพคุณทางยาและคุณค่าทางโภชนาการไม่น้อยเลยทีเดียว และเชื่อว่าหากมีการศึกษาวิจัยเพิ่มเติม เราคงได้ค้นพบถึงสรรพคุณเจ๋ง ๆ ของพืชพื้นบ้านชนิดนี้อีกแน่นอนค่ะ